Τις προάλλες, ένας δάσκαλος μου ξέσκισε την τεχνική μου: μου επεσήμανε ακόμα και το παραμικρό λάθος και δεν το έκανε με καθόλου ευγενικό τρόπο. Δεν έκανε ούτε την ελάχιστη προσπάθεια να μαλακώσει την κριτική του ή να προστατεύσει το εγώ μου: ήταν η επιτομή αυτού που λέμε “σκληρή κριτική” όπου κάθε λεπτομέρεια επισημαίνεται, αναλύεται και διορθώνεται με σχεδόν κτηνώδη αποτελεσματικότητα.
Πολλοί μπορεί να σκεφτούν ότι αυτό το είδος διδασκαλίας είναι κακοποίηση, ότι ένας δάσκαλος που φέρεται έτσι θέλει να βλάψει τους μαθητές του και ότι δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να τους σέβεται. Ένα τέτοιο άτομο πρέπει σίγουρα να έχει πολλές ανασφάλειες για να φέρεται στους άλλους τόσο σκληρά και οι μαθητές θα πρέπει να αποφεύγουν τέτοιους τύπους –αυτοί οι τύποι είναι μαλάκες, σωστά;
Λάθος. Αν και ο σενσέι ήταν αμείλικτος στην κριτική του ως προς την τεχνική μου, δεν πλησίασε καν στο σημείο πέρα από το οποίο η σκληρότητα γίνεται κακοποίηση –δεν υπήρξε καν αδικαιολόγητα σκληρός. Ναι, η εμπειρία δεν ήταν ωραία και σε κανέναν δεν αρέσει να δέχεται τόσο αυστηρή κριτική όμως ξέρετε κάτι; Γι αυτό βρισκόμουν εκεί. Βρίσκομαι στο ντότζο και εξασκούμαι ώστε να μπορέσω να βελτιωθώ, όχι για να δείξω σε κάποιον πόσο καταπληκτικός είμαι ή ότι μπορώ να νικήσω κάποιον ή για να πείσω τον κόσμο για κάτι. Βρίσκομαι εκεί για να μάθω.
Αν αντιμετωπίζεις σοβαρά τη διαδικασία της μάθησης, ο καλύτερος τρόπος για να μάθεις είναι να έχεις πολύ μικρό εγώ: να το αφήνεις, μαζί με την περηφάνια σου και την επιθυμία σου για θετική αναγνώριση στην πόρτα, μαζί με τα παπούτσια σου. Τα πράγματα αυτά εμποδίζουν τη διαδικασία της μάθησης· για την ακρίβεια, μπορούν να γίνουν επικίνδυνα. Ο χειρότερος τραυματισμός που έχω υποστεί ήταν μια φορά που ήμουν υπερβολικά περήφανος για να παραδεχτώ ότι ο συνασκούμενός μου ήταν κάπως καλύτερος από εμένα οπότε το παράκανα και τραυματίστηκα ακριβώς επειδή το παράκανα –δεν ήταν σφάλμα του συνασκούμενού μου ότι κατέληξα στο σημείο αυτό.
Δεν έχω πρόβλημα με το πώς συμπεριφέρεται ο δάσκαλος αυτός επειδή βρίσκομαι εκεί μόνο για έναν λόγο: για να βελτιωθώ. Ο σενσέι δε μου φέρεται με το γάντι όμως έτσι μπορώ και μαθαίνω απίστευτα πολλά πράγματα σε απίστευτα μικρό χρόνο. Αφήνω το εγώ μου στην πόρτα και μπαίνω στο ντότζο χωρίς να υπάρχουν διανοητικά εμπόδια μεταξύ εμού και της ανελέητης αποσυναρμολόγησης εκ μέρους του σενσέι μιας τεχνικής που εγώ τη θεωρούσα αρκετά καλή. Βρίσκομαι εκεί για να μάθω και ο σενσέι δε βρίσκεται εκεί για να χάσει το χρόνο του χαϊδεύοντας το εγώ των άλλων –βρίσκεται εκεί για να κάνει προπόνηση.
Πολλοί από τους λόγους για να βρίσκεται κανείς στο ντότζο είναι απλώς εμπόδια που τον εμποδίζουν να μπορέσει να προχωρήσει στον Δρόμο του Μπούντο. Υπάρχει ας πούμε ο τύπος που προσπαθεί να αποδείξει πόσο σκληρός είναι. Δυστυχώς αυτοί οι τύποι (σχεδόν πάντα είναι άντρες, όχι γυναίκες), μπορούν να αποδείξουν πόσο σκληροί είναι μόνο σωματικά –δεν ενδιαφέρονται να δείξουν την πνευματική αντοχή που απαιτείται για να μπορείς να δεχτείς μια πραγματική, αυστηρή κριτική και να πεις στον σενσέι με ειλικρίνεια “Ευχαριστώ!”
Υπάρχουν επίσης οι τύπου που έρχονται για να αποδείξουν ότι είναι καλύτεροι από κάποιον –ή από τους πάντες. Οι τύποι αυτοί θέλουν να κάνουν μόνο τα πράγματα στα οποία είναι ήδη πολύ καλοί γιατί αν δουλεύουν στα αδύνατα σημεία τους, κανείς δεν μπορεί να δει πόσο καταπληκτικοί είναι. Η εξάσκησή τους έχει σαν αποκλειστικό ενδιαφέρον τον εαυτό τους και καλό είναι να τους προσέχει κανείς γιατί ασχολούνται περισσότερο με το πώς να δείχνουν καλά παρά με το πώς να φροντίζουν τους συνασκούμενούς τους.
Αυτοί που έρχονται στο ντότζο απλώς για να παίξουν και για να περάσουν καλά είναι ενοχλητικοί επειδή δε θέλουν να κάνουν τη σκληρή δουλειά που απαιτείται για να ωριμάσει η ικανότητα και η προσωπικότητά τους. Υπάρχει πάντα περιθώριο για διασκέδαση και τα ντότζο που αγαπάω πραγματικά είναι αυτά που είναι γεμάτα από χαμόγελα και γέλια· ταυτόχρονα τα καλύτερα ντότζο είναι γεμάτα από ανθρώπους που προσπαθούν σκληρά για να κάνουν καλύτερη την τεχνική τους και να αναπτύξουν το πνεύμα τους. Το γέλιο στο ντότζο είναι ένα υπέροχο καρύκευμα που προστίθεται στην πλούσια σούπα της προσπάθειας, του ιδρώτα, της συγκέντρωσης και της αφοσίωσης στην προπόνηση –ο κόσμος είναι γεμάτος από μέρη στα οποία μπορείς να πας για να περάσεις την ώρα σου και να ψυχαγωγηθείς όμως το ντότζο δεν πρέπει να είναι ένα από αυτά τα μέρη.
Πιστεύω ότι οποιοσδήποτε και αν είναι ο λόγος που σε φέρνει στο ντότζο, αφού το επιτυγχάνει είναι καλός λόγος –συνεπώς πιστεύω ότι ακόμα και οι παραπάνω είναι απολύτως αποδεκτοί λόγοι για να φτάσει κανείς ως την πόρτα. Πιστεύω όμως ότι όλα αυτά αλλάζουν από τη στιγμή που διασχίζεις το κατώφλι και μπαίνεις στον χώρο της εξάσκησης: από τη στιγμή που είσαι εκεί, ο μόνος στόχος που πρέπει να έχεις είναι να μάθεις. Το ντότζο είναι ένα μέρος για να μελετήσεις τον Δρόμο μέσα από οποιοδήποτε μονοπάτι έχεις επιλέξεις, όχι ένα μέρος για εγώ, για παιχνίδια εξουσίας ή κυριαρχίας ή για ανοησίες.
Το ντότζο είναι ένα μέρος για να μάθεις και αν μαθαίνεις για να αποδείξεις ότι είσαι καλύτερος από άλλους ή για να επιδείξεις την προσωπική σου αριστεία ή για να περάσεις καλά, μαθαίνεις για λάθος λόγους. Το να αφήσεις το εγώ σου στην πόρτα μαζί με τα παπούτσια σου είναι δύσκολο μάθημα όμως είναι βασικό για να μπορέσεις να μάθεις οτιδήποτε άλλο. Αν δεν μπορούσα να αφήσω το εγώ μου στην πόρτα πώς θα ήταν δυνατόν να απορροφήσω όλα τα μαθήματα που προσφέρει ο σενσέι; Πιθανότατα θα έκανα το λάθος να εκλάβω την κριτική του σαν προσωπική επίθεση αντί να συνειδητοποιήσω ότι πρόκειται για μια προσπάθεια να διορθώσει τις αδυναμίες που έχω και εγώ και η τεχνική μου.
Τελικά, μπούντο δεν είναι απλώς να μαθαίνεις μαχητικές τεχνικές –δεν είναι καν κυρίως να μαθαίνεις μαχητικές τεχνικές. Οι τεχνικές του μπούντο είναι εργαλεία όμως τα εργαλεία αυτά πάνε χαμένα αν αυτός που τα κρατάει είναι ανόητος. Οι δάσκαλοι ανησυχούν περισσότερο για τον νου και το πνεύμα των μαθητών τους παρά για την τεχνική τους: ο νους είναι το πιο αποτελεσματικό όπλο που υπάρχει και αν δεν εξασκείς αυτόν σωστά στο ντότζο, τι νομίζεις ότι μαθαίνεις;
Το ξαναλέω: το να μάθεις να αφήνεις τα προσωπικά σου μπαγκάζια στην πόρτα, όποια κι αν είναι τα μπαγκάζια αυτά, είναι ένα από τα σημαντικότερα και τα πιο βασικά μαθήματα του μπούντο. Είναι αδύνατον να προοδεύσεις πραγματικά μέχρι να μπορέσεις να το κάνεις αυτό –όταν ο νους σου είναι φορτωμένος από τα μπαγκάζια του εγώ, της κυριαρχίας ή ακόμα και της διασκέδασης, δεν υπάρχει χώρος για τα μαθήματα που μπορεί να μάθει κανείς στο ντότζο. Αν τα μόνα πράγματα που μαθαίνεις είναι τεχνικές, δεν μαθαίνεις μπούντο.
Και όταν η προπόνηση τελειώσει, ποια είναι η καλύτερη φιλοφρόνηση που μπορείς να δεχτείς; Να έρθει ο σενσέι, να σε χτυπήσει στον ώμο και να πει “Προσπάθησες πολύ σκληρά σήμερα” – πιο καλά δε γίνεται. Ο Δρόμος δεν έχει τέλος: το πραγματικό ερώτημα είναι πώς τον βαδίζουμε.
Πίτερ Μπόιλαν
Τρίτη 17 Νοεμβρίου 2015
Μετάφραση: Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης
Ο Πίτερ Μπόιλαν ασχολείται με τις ιαπωνικές πολεμικές τέχνες από το 1986 και είναι κάτοχος 5ου νταν ιάιντο, 4ου νταν τζόντο και 3ου νταν Κόντοκαν Τζούντο ενώ παράλληλα μελετάει Σίντο Μούσο Ρίου Τζο και Σίντο Χατακάγκε Ρίου Χέιχο. Έχει ζήσει 7 χρόνια στην Ιαπωνία την οποία και συνεχίζει να επισκέπτεται τακτικά για την εξάσκησή του και από το 1998 λειτουργεί παράλληλα με την κανονική του δουλειά ως στέλεχος ιαπωνικών επιχειρήσεων στις ΗΠΑ, το ηλεκτρονικό κατάστημα ειδών πολεμικών τεχνών Mugendo Budogu (
https://www.budogu.com/). Τέλος, διατηρεί το μπλογκ «The Budo Bum» στο οποίο αναρτήθηκε αρχικά το παραπάνω κείμενο (
http://budobum.blogspot.jp/2015/11/why-are-you-in-dojo.html)
